Yazı dizimizin ilk bölümünü 2017 yılında kaybettiğimiz, Halk Ekmek Fabrikalarının kurucusu İstanbul Belediye Başkanı Ahmet Vamık İsvan'a ayırdık...
Anısına saygıyla...
Ahmet İsvan, 1923 yılında İstanbul’da doğdu. İlkokulu İstanbul’da, ortaokulu babasının Sümerbank’ta müdür olarak çalıştığı Ankara’da okudu.
Lise öğrenimini gördüğü Robert Kolej, hayatındaki dönüm noktalarından biri oldu: Eşi Reha ve Bülent Ecevit ile burada tanıştı. Tarım eğitimini Kaliforniya Üniversitesi’nde meyvecilik dalında yaptı. Ülkeye dönünce evlendi, aile dostlarının desteğiyle Yalova’nın Taşköprü köyünde bir çiftlik arazisi satın aldı. Tarım eğitimini Ankara Ziraat Fakültesi’nde gören eşiyle 1950’de Taşköprü’ye yerleşerek çiftliklerini işletmeye başladı. Tarım sektöründe kooperatifçilik ve tarımsal üretim alanlarında deneyim kazandı. Siyasi kariyerine Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Yalova ilçe örgütünde başladı
1973 yerel seçimlerinde CHP İstanbul Belediye Başkanı seçildi. Başkanlığı boyunca halkçı ve sosyal belediyecilik anlayışını uyguladı. 12 Eylül 1980 darbesi sonrası tutuklanarak hapse atıldı, ancak yıllar sonra beraat etti.
İsvan, İstanbul’un hızla büyüyen nüfusuna rağmen altyapı, toplu ulaşım ve gıda gibi temel ihtiyaçlarda ciddi eksikliklerin bulunduğu bir dönemde belediye başkanı oldu. Ekibiyle birlikte sosyal adalet temelli projeler üreterek İstanbul’un sorunlarına çözüm bulmaya çalıştı. İsvan, CHP adayı olarak katıldığı 1973 seçimlerinde Adalet Partisi'nin adayı Fahri Atabey karşısında iki katından fazla oy alarak tarihi bir oranla (yüzde 63.6) seçildi.
Ahmet İsvan, ekmeğin temel bir ihtiyaç olduğunu savunarak belediye eliyle ucuz ve kaliteli ekmek üretimi için çalışmalara başladı.
1977 yılında fırıncıların fiyat tekelini kırmak, halka ucuz ve sağlıklı ekmek tedarik edebilmek amacıyla halk ekmek fabrikasını kurdu.
İstanbul Halk Ekmek A.Ş.’nin yatırım çalışmaları 1971 yılının Şubat ayında başladı. Hukuki hazırlıklar sonrasında Halk Ekmek Fabrikası’nın inşaatı başladı. Gerekli makine ve diğer teçhizat ithal edildi. 1973-1977 dönemi İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet İsvan ile Halk Ekmek Müdürü olarak atanan Nusret Avcı’nın büyük mücadeleleri sonucunda 27 Ekim 1977’de deneme üretimi başlatıldı ve aynı dönemde halka tanıtımı yapıldı. Deneme üretimlerinin ardından 26 Ağustos 1978’de ekmek üretimi başladı.
Öte yandan İstanbul’un gıda tedarikinde de büyük sıkıntılar yaşanıyordu. İsvan, üreticilerden doğrudan ürün alarak hem çiftçiyi destekleyen hem de tüketiciye daha ucuz gıda sunan bir sistem kurmayı hedefledi. Bu amaçla tarımsal kooperatifler ile işbirliği yapıldı.
Hamidiye Suları'nın geçmişi 1902 yılına dayansa da "Hamidiye Memba Suları" yine ilk olarak Ahmet İsvan tarafından 1974 yılında kurulan tesiste şişelenmeye ve satışa sunulmaya başlandı. Su dağıtımı büyük oranda özel sektörün elindeydi ve belediyenin halk için su hizmetini genişletmesi bazı çevreler tarafından engellenmeye çalışıldı. İsvan’ın girişimleri, tekellere karşı bir hamle olarak görüldü ve çeşitli bürokratik engellerle de karşılaştı.
İstanbul’un nüfusu hızla artarken, plansız ve altyapısız gecekondu mahalleleri de yaygınlaşıyordu. İsvan, gecekondulaşmayı kontrol altına almak için konut projeleri geliştirdi ve düzenli kentleşme için ilk adımları attı. Ucuz ulaşım için otobüs filosunu genişletmeye çalıştı. Belediye harcamalarını halkın denetimine açtı...
12 Eylül döneminde, 1 Mayıs 1977 günü Taksim alanında patlak veren olaylara adı karıştığı iddiasıyla DİSK davasında sıkıyönetim mahkemesinde yargılandı. Kasım 1980'den Ocak 1983'e kadar yaklaşık 27 ay hapiste kaldı, yargılama sonucu aklandı.
İlk kitabı "Başkent Gölgesinde İstanbul" 2002 yılında, tarım konusunda bir ömür boyu süren mücadelesi ise "Köprüler Gelip Geçmeye & Tarımda Bir Modernleşme Öyküsü" başlığıyla 2009 yılında yayımlandı.
2017 yılında tedavi gördüğü hastanede 94 yaşında vefat eden Ahmet İsvan, görev yaptığı Saraçhane'deki İstanbul Büyükşehir Belediyesi önünde düzenlenen törenin ardından toprağa verildi.
2022 yılında açılışını İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun yaptığı Ahmet İsvan Halk Ekmek Fabrikası'na ismi verildi.[powerkit_posts title="" count="1" image_size="csco-thumbnail" ids="2301" template="list"]
babaocagi.com
