Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru uygulamasının 13. yıl dönümü dolayısıyla düzenlenen "Anayasa Mahkemesi'nin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği Kuralının Bireysel Başvuruya Etkisi" temalı sempozyumda konuşma yaptı.
Sempozyuma; Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez, Danıştay Başkanı Zeki Yiğit, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Anayasa Mahkemesi Başkanvekilleri ve üyeleri ile çok sayıda davetli katıldı.
Etkinliğin açılışında katılımcıları selamlayan Özkaya, "Bireylerin Anayasa Mahkemesi'ne doğrudan başvurabilmelerine imkan sağlayan bireysel başvurunun fiilen uygulanmaya başlamasının 13. yıl dönümü vesilesiyle düzenlediğimiz etkinliğe hepiniz hoş geldiniz. Sizleri en kalbî duygularımla, saygıyla, muhabbetle selamlıyorum. Bir insan uzun ömürlü olmak isterse adaletli olsun. Bu durum, devletlerde de aynıdır. Adaletli olmak ömrü uzatır" ifadelerini kullandı.
Bireysel başvurunun Anayasa'yı toplumla doğrudan buluşturduğunu vurgulayan Özkaya, "Artık Anayasa yalnızca ilgili kurum, kuruluş ve bunların mensuplarının ya da hukukçuların ve akademisyenlerin değil, hakları ihlal edilen her bireyin doğrudan başvurduğu, hayatına dokunan, yaşayan bir metin haline gelmiştir. Bu gelişme, toplumda hak arama bilincinin güçlenmesini sağladığı gibi, Mahkememizin de toplumla doğrudan ve daha yakın bir ilişki kurmasına vesile olmuştur" dedi.
Kadir Özkaya, bireysel başvurunun 23 Eylül 2012'den bu yana yaklaşık 700 bin kişi tarafından kullanıldığını açıkladı. Özkaya, 2024 yılında yapılan 70 bin başvurudan 67 bininin sonuçlandırıldığını, bu süreçte 5 bin 551 ihlal kararı verildiğini belirtti. 2025 yılı itibarıyla ise 50 bin başvurudan 40 bininin karara bağlandığını kaydetti.
AYM Başkanı Özkaya, şunları söyledi:
"Adalet; bir şeyi yerli yerince yapmak, her şeyi yerli yerine en uygun şekilde koymak, herkese hakkı olan şeyi vermektir. İnsan ruhunun manevi direği, toplumsal düzenin en sağlam temelidir. Tarih boyunca hem ilahi öğretilerde hem de insan aklının ürünü hukuk sistemlerinde adalet, en yüce hedeflerden biri olarak kabul edilmiştir. Adaletin olmadığı yerde ne devletin devamından ne de toplumun huzurundan söz edilebilir. Çünkü toplumun refahı, güvenliği ve iç barışı ancak adaletle mümkündür. Adaletli bir düzen, bireyler arasındaki güveni pekiştirir, toplumsal bağları kuvvetlendirir ve devletin meşruiyetini sağlam temellere oturtur. Gerçekten de adalet, hayatın üzerinde yürüdüğü zemindir; devleti ayakta tutan, bireyi güven içinde yaşatan, topluma refah ve gelişme imkânı sağlayan asli dayanaktır. Adalet, devletin temeli olmakla birlikte, aynı zamanda toplumun da vicdanıdır. Adaletin zedelendiği yerde toplumsal barışın, güvenin ve refahın da yara alacağı açıktır."
Bireysel başvurunun Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından "etkili iç hukuk yolu" olarak kabul edildiğini belirten Özkaya, bu sayede Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarında önemli bir azalma yaşandığını vurguladı.
AYM Başkanı Kadir Özkaya, 1 Ekim 2025'ten itibaren bireysel başvuruların UYAP Avukat Portalı üzerinden de yapılabileceğini açıkladı.
Gazze başta olmak üzere dünyada yaşanan savaş, katliam ve adaletsizliklerin insan hakları, hukukun üstünlüğü ve barış gibi temel değerleri hızla erozyona uğrattığını belirten Özkaya, şöyle konuştu:
"Dünyanın dört bir yanında sergilenen zulme, insan hak ve özgürlüklerine ilişkin ihlallere, çocuklar ve kadınlar başta olmak üzere mağdur ve mazlum insanlara karşı yapılan insanlık dışı muamelelere gözler ve vicdanlar kapatılmamalıdır. Yapılan zulümlere ırk, din, dil, renk vb. hiçbir ayrım yapılmadan bir an önce cesaretle ve adaletle müdahale edilmelidir. Bu; insan olmanın zorunlu bir sonucu, yaşamsal bir vicdani borcudur. Barış, ancak ahlak ve adaletin hüküm sürdüğü bir dünyada mümkündür. İnsanlığın ortak geleceği ve sürekli barış ancak ahlaki değerlere ve adalete dönülmesiyle, yeryüzünde ahlaki değerlerin ve adaletin hakim kılınmasıyla mümkündür" diye konuştu.
