CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, yaptığı açıklamada, Türkiye’de manda varlığındaki düşüşe dikkati çekti. Türkiye'de 1960'da 1 milyon 600 bin manda bulunduğunu hatırlatan Gürer, Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre bu sayının bugün 170 bine gerilediğini belirterek, "Manda etinden, sütünden, derisinden ve bir dönem taşımacılıkta yük hayvanı olarak yararlanılırdı. Ancak bugün mandaya pek çok ilde rastlamak mümkün değil. Niğde’de hiç yok. Ereğli’de bir çiftlikte gördüğümüz mandaların sahibi bile hayvanları hobi amaçlı beslediğini, damızlık için Kayseri ve Urfa’dan getirdiğini söyledi" dedi.
"MANDA SU OLMADAN YAŞAYABİLEN BİR HAYVAN DEĞİLDİR"
Mandanın yaşam koşullarının doğrudan iklim değişikliğinden etkilendiğini vurgulayan Gürer, "Manda su olmadan yaşayabilen bir hayvan değildir. Mutlaka bir su birikintisine ihtiyaç duyar. 30 derecenin üstündeki sıcaklıklarda yaşamını sürdürmesi problemli. Aynı şekilde eksi 5 derecede de sürdürülebilirliği sıkıntılıdır. Özetle, iklim değişikliği mandanın neslini tehdit ediyor" diye konuştu.
Manda yoğurdu ve kaymağının eşsiz lezzetler sunduğunu, ancak besicisine ekonomik katkı sağlamamasının yanında su kaynaklarının da tükendiği için artık çoğunlukla hobi hayvanı olarak sınırlı ölçüde yetiştirildiğini kaydeden Gürer, "Bir dönem eti, sütü, derisi ve yük taşıma kapasitesiyle vazgeçilmez olan mandaya artık ülke genelinde çoğu ilde rastlamak mümkün değil. Şu anda verilere göre, sadece 170 bin manda var ve bunları 81 ile böldüğümüzde neredeyse her bölgeye bir kaç tane bile manda düşmüyor" ifadesini kullandı.
Mandanın yaşadığı sorunların iklim değişikliğinin en çarpıcı göstergelerinden biri olduğunu belirten Gürer, şöyle devam etti:
''Belki de iklim değişikliği en uyarıcı tabloyu mandada görüyoruz. Önümüzdeki süreçte kuraklık devam ederse, ani hava değişimleri sürerse hem ürün desenleri hem de mevcut hayvanların bazılarının yaşamları daha da zorlaşacak. Manda su birikintisi özellikle seçer ve suyun olduğu yerde yaşam bulurdu. Su kaynakları kuruyor. Orta Anadolu da su kuyuları 10-15 metreden sa çıkan yerde 200 metreye kadar su derinliği düştü.Bazı bölgelerde derinden gelen sularda tuz oranı da yüksek. Su orta anadolu için büyük soruna dönüşmüş. Göçmen kuşlar dahi sulak arazi arayışında. Kuraklık dört nala geliyor.
"MANDA ÇOK ÇOCUĞUN ARTIK RESİMLERDE GÖRDÜĞÜ BİR HAYVAN KONUMUNA ERDİ"
Manda yoğurdu, manda kaymağı besleyici özelliği yüksekti. Protein oranın yüksekliği sağlık içinde faydasından söz edilirdi. Manda çok çocuğun artık resimlerde gördüğü bir hayvan konumuna erdi. Yaşam alanları daralıyor ve iklim değişikliği yansıması ile ilk tükenen hayvan türleri arasında yerini alacak gibi görülüyor.
Kuraklık yalnız üretimi vurmuyor. Susuzluk yer altı sularını Orta Anadolu'da 200 metre derinliğe kadar düşürdü. Acil vahşi sulamadan modern sulamaya geçiş sağlanmalıdır. Kapalı sistem sulama olmayan yerde tüm yatırımlar bu alana kaydırılmalıdır. Orta Anadolu'ya su gelmezse gıda krizi gelir. İktidar 2026 yatırımlarında suya özel bir yer açmazsa gidiş iyi değildir. Yokuşa doğru süreç hızla ilerlemekte, çölleşme riski artmaktadır."
