BirGün’den Melek Eylül BAŞAK’ın haberine göre, Güney Amerika ülkesi El Salvador’da çete şiddetine karşı “güvenliği sağlama” sözüyle seçilerek “diktatörlük” inşa eden Devlet Başkanı Nayib Bukele, ülkedeki tüm muhalif sesleri kısmak için baskıyı artırıyor. Bukele, OHAL ilan ettiği muhaliflerine karşı operasyonlara hız verirken gazetecilerden insan hakları aktivistlerine kadar geniş bir kesim, “hapse atılma” ya da “ülkeyi terk etme” arasında seçim yapmak zorunda bırakılıyor.
Bukele yönetimi, son olarak ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı anlaşma ile ABD’den sınır dışı edilen göçmenleri, çete üyeleri için inşa ettiği mega hapishanelerde barındırmayı kabul etmesiyle gündeme gelmişti. İnsan hakları grupları, Bukele’nin suç örgütlerine karşı açtığı savaşta çete üyesi olmayanların da tutuklandığına işaret ediyordu.
El Salvador’daki 25 yıldır yürüttüğü faaliyetlerini sonlandırmak zorunda kalan insan hakları örgütü Cristosal, son aylarda Bukele hükümetinin artan baskısının hedeflerinden sadece birisi. Guatemala’ya kaçmak zorunda kalan Cristosal Başkanı Noah Bullock, BirGün’ün sorularını yanıtladı.
BUKELE İKTİDARINDAKİ EL SALVADOR’DA MEVCUT DURUM NEDİR?
Bukele, otokratik bir yönetim kurdu. Savaş başlattığı çetelerle aslında bir yandan işbirliği yaparken diğer yandan onların kaynaklarından da yararlanıyordu. Bu sırada giderek otoriterleşirken artık ülkede herkes, hükümetin istediği herhangi birini tutuklayabileceğinin farkında.
Yasama meclisi artık hiçbir şeyi tartışmıyor ve danışmıyor. Bukele ne emrederse hiçbir kamuya açık tartışma veya hukuki bilgi olmadan onaylayıp istediğini yapıyorlar. Artık kamuya açık hiçbir bilgiye ulaşım yok. Polis ve asker de rejimle bir olmuş durumda. Böylece, El Salvador gibi küçük bir ülkede oluşan güç yoğunlaşması sınırsız.
Üç yıl önce çeteler ve terör organizasyonlarıyla mücadele için OHAL ilan edildi ancak bu durum adalet sistemi üzerindeki kontrollerini kaybetmemek için bir bahane olarak kullanıldı. Diktatörler güçlerini haklı göstermek için tehlikeli durumlara ihtiyaç duyuyor. Üç yıl içerisinde 86 bin insan herhangi bir araştırma veya yetki olmaksızın tutuklandı.
Bu insanlar hapishanelerde kaybedildi, aileleri hayattalar mı herhangi bir bilgiye sahip değil, savunma avukatlarının müvekkilleriyle görüşmesine izin verilmiyor. Zorla kaybedilmiş durumdalar. Critosal, organizasyonumuz, hapishanelerde sistematik işkenceleri belgeledi. En azından 400 kişinin hapishanede öldürüldüğünü tasdik ettik ama sayının çok daha fazla olduğunu düşünüyoruz.
BUKELE’NİN MUHALİFLERE YÖNELİK ARTAN BASKISINA YÖNELİK NE SÖYLERSİNİZ?
Örgütümüzün yolsuzlukla mücadele yöneticisi Ruth Lopez ‘yolsuzluk’ suçlamasıyla tutuklandı. Temmuz ayının başında sevk edildiği bir başka hapishanede ‘kaybedildi.’ O günden bu yana haber alamıyoruz. Tutuklanmadan önce, şu an bulunduğu hapishanenin müdürüne ilişkin yolsuzluk iddialarını halka sunmuştu. Şimdi ise bu kişinin gözetiminde.
Geçen aylarda ülkede ‘yabancı ajan yasası’ herhangi bir yasama süreci olmadan yürürlüğe girdi. Yasaya göre aylık olarak organizasyon hareketlerinin raporlanması bekleniyor. Amacı vatandaşların ve bizim gibi organizasyonların hareketlerini kontrol etmek ve cezalandırmak. Bu yüzden ülkeden çekilmek zorunda kaldık.
El Salvador’da şu an Bukele’nin partisi dışında herhangi bir parti yok. En son gerçekleşen seçimlerin sonuçlarıyla oynandığını düşünüyorum. Ülkenin %80’i Bukele’yi destekliyor ama aynı zamanda %83’ü başkandan korkuyor.
BUKELE’NİN ÇETELERLE İŞBİRLİĞİ YAPTIĞINI SÖYLEMİŞTİNİZ. BUNU BİRAZ AÇAR MISINIZ?
Medyada gördüğünüz, ABD’den gönderilen yabancıların tutulduğu Cecot, El Salvador’da insan hakları ihlalleriyle gündeme gelen hapishanelerden en iyisi. Bukele, Cecot’u işbirliği yaptığı çetelerin üyeleri için tasarladı. Bundan dolayı durum aslında çok karışık. Cinayet oranlarını düşürmek için çetelerle anlaştı ancak bunu sadece çete liderleriyle yaptı. Liderler de düşük seviyedeki üyelerin tutuklanmasına izin verdi.
Ancak 2022’de araları bozuldu. Trump ile olan da bunun gibi kirli bir anlaşma. Bukele’nin kardeşi Trump ile pazarlık yaptı, amacı Trump’ın ABD’de hapishanelerde tutulan çete liderlerinin El Salvador’a iadesini sağlamaktı. Böylece çete liderleri Bukele ile yaptıkları işbirliğine dair tanıklık yapamayacaktı.
