Anayasa Mahkemesi (AYM), bir iş yerinde muhasebe şefi olarak çalışan H.Ş’nin “beyaz yakalı” olduğu gerekçesiyle toplu iş sözleşmesinden (TİS) yararlandırılmamasını sendika hakkının ihlali saydı. Mahkeme, başvurucuya 34 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
BAŞVURU VE MAHKEME SÜRECİ
Rize’deki bir iş yerinde çalışan H.Ş, madencilik ve taş ocakları kolunda faaliyet gösteren bir sendika üyesi olarak TİS’ten yararlanamadığı gerekçesiyle dava açtı. İlk mahkeme başvuruyu reddetti, karar kesinleşti. Bunun üzerine H.Ş, hak ihlali iddiasıyla AYM’ye başvurdu.
KARARIN GEREKÇESİ
AYM, Anayasa’nın 51. maddesiyle güvence altına alınan sendika hakkının ve 53. maddesiyle düzenlenen TİS hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Kararda, TİS hakkının tüm işçiler için toplu ve eşit şekilde kullanılabileceği, kısmen ya da tamamen kapsam dışı bırakılmanın anayasaya aykırı olduğu vurgulandı.
AYM’nin gerekçesinde şu ifadeler yer aldı:
Başvurucunun beyaz yakalı çalışan olarak TİS kapsamı dışında tutulduğu anlaşılmıştır ancak anayasal bir hak olan TİS'ten yararlanma hakkından başvurucunun mahrum bırakılmasının anılan Anayasa ve kanun hükümleri karşısında ne şekilde hukuka uygun olduğu mahkemelerce izah edilememiştir. Başvurucunun sözleşmeden kapsam dışı bırakılmasının işveren vekili olarak görev yaptığı ya da işveren adına TİS görüşmelerine katıldığı şeklinde yapılacak tespitlere dayanması gerektiği açıktır. Neticede başvurucu, kapsam dışı personel olarak nitelendirilerek TİS'ten yararlandırılmamıştır. Buna karşın mahkemelerce ilgili ve yeterli bir gerekçe ortaya konulmaması sendika hakkının gerektirdiği etkili yargısal inceleme bağlamında devletin pozitif yükümlülükleriyle bağdaşmamaktadır.
KARAR SONUCU VE YENİDEN YARGILAMA
AYM, başvurucunun beyaz yakalı olması nedeniyle TİS kapsamı dışında bırakılmasının gerekçesiz olduğunu belirtti. Mahkeme, ihlal kararının ilgili mahkemeye gönderilerek yeniden yargılama yapılmasına karar verdi.