ABD'nin eski Şam Büyükelçisi Robert Ford, Suriye'deki Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) yönetiminin lideri Ahmed el-Şara'nın siyasete geçiş sürecinde “Batılı kurumların önemli rol oynadığını” ileri sürdü.
Sky News Arabia'nın aktardığına göre, Baltimore’daki Uluslararası İlişkiler Konseyi’nde bu ay başında konuşan Ford, Şara ile temasa, 2023’te bir İngiliz sivil toplum kuruluşunun yürüttüğü çatışma çözüm projesi kapsamında başladığını belirtti. Ford, bu girişimin bir Avrupa ekibi tarafından yürütüldüğünü, kendisinin de bu ekipte yer aldığını söyledi.
Ford'a göre amaç, Şara'yı “terör dünyasından çıkarıp siyasete kazandırmaktı.”
Ford, ilk etapta bu davete mesafeli yaklaştığını şu sözlerle anlattı:
“Kendimi turuncu bir tulum içinde, boynumda bıçakla hayal ettim. Ama onunla daha önce görüşenlerle konuştuktan sonra bu fırsatı değerlendirmeye karar verdim.” ÜÇ AŞAMALI GÖRÜŞME SÜRECİFord, Şara ile ilk görüşmesini Mart 2023’te yaptığını, Eylül ayında ikinci bir buluşmanın gerçekleştiğini ve son olarak Ocak 2025’te Şam’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda bir araya geldiklerini açıkladı.
Ford, bu görüşmelerin Şara'nın siyasi dönüşüm sürecinde birer dönüm noktası olduğunu belirtti.
“İlk görüşmemizde konuşmalar oldukça medeni bir havada geçti” diyen Ford, ilk karşılaşmalarını şöyle anlattı:
“Uzun sakallı, askeri kıyafetli haliyle yanımda oturuyordu. Arapça dedim ki: ‘Seninle yan yana oturacağımı asla hayal etmezdim.’ O da aynı sakinlikle, ‘Ben de’ diye yanıtladı.”
Ocak 2025’te Şam’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda bir araya geldikleri son görüşmeye dair Ford, “Ona dedim ki: ‘Seni burada göreceğimi asla düşünmezdim.’ O da gülümseyerek yanıtladı: ‘Sizi şaşırtmayı severim Sayın Büyükelçi.” dedi.
2016'DA EL KAİDE'DEN KOPTUFord’a göre Şara'nın dönüşümü üç görüşmeyle sınırlı değil. Temel değişim, 2016’da örgütünün El Kaide’den ayrıldığını ilan etmesiyle başladı.
Ford’a göre Şara, o tarihten itibaren, kendisini daha ılımlı bir figür olarak tanıtmaya ve uluslararası meşruiyet kazanmaya çalıştı.
Sky News Arabia’ya konuşan Independent Medya Grubu Direktörü Ali Cemalu, Ford’un açıklamalarını “mantıklı” buldu.
Temasların 2020 yılında başlamış olabileceğini savunan Cemalu, “Ford’dan önce başka gazeteciler, istihbaratçılar veya politikacılarla görüşmüş olması muhtemel. Ancak bu süreci kamuoyuna taşıyan ilk kişi Ford oldu” dedi.
“SİVİL KURUMLAR DEVREDE“Şara'nın yeniden meşrulaştırılmasında İngiliz menşeli bir STK’nın görev almasına ilişkin konuşan Cemalu, bunun “olağan“ olduğunu savundu.
Cemalu, “CIA gibi kurumların doğrudan sürece dahil olması hem siyasi açıdan riskli olurdu hem de Şara'nın imajına zarar verirdi. Bu yüzden sivil, deneyimli yapılar tercih ediliyor“ dedi.
“BATI'YI ŞAŞIRTAN LİDER”Cemalu, Şara'nın geçirdiği dönüşümün Doğu’da ve Batı’da şaşkınlıkla karşılandığını belirterek, şunları söyledi:
“Kara listelerde yer alan bir isim, şu anda karmaşık bir ülkeyi yöneten, halk desteğine sahip bir lider haline geldi.”
ROBERT FORD'UN SURİYE GEÇMİŞİRobert Ford, 2011-2014 yılları arasında ABD’nin Şam Büyükelçisi olarak görev yapmış, özellikle Suriye’deki halk ayaklanmasının ilk dönemlerinde Hama gibi kentlere yaptığı ziyaretlerle dikkat çekmişti. Bu ziyaretler, Esad rejiminin tepkisini çekmiş ve Ford’un geri çağrılmasına yol açmıştı.
Emekliye ayrıldıktan sonra da Ford, Amerikan düşünce kuruluşlarında Suriye üzerine etkili analiz ve değerlendirmeler yapmaya devam etti.
GİZLİ KORUMA TRUMP'TANKonuyla ilgili çarpıcı bir detay da ABD’nin eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’den geldi. Jeffrey, daha önce Independent Arabia'ya verdiği bir röportajda, “Şara'nın yükselişinin 2018’de Donald Trump tarafından atılan bir adımla güvence altına alındığını“ ileri sürdü.
Jeffrey’e göre Trump, Eylül 2018’de Esad, İran ve Rusya’ya İdlib’e saldırmamaları konusunda net bir mesaj gönderdi. Bunun ardından ABD insani yardımlarını artırarak bölgeyi koruma altına aldı. Bu gelişmelerin, Şara'nın siyasi geleceğini garanti altına alan dönüm noktası olduğu vurgulandı.