ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO) tarafından hazırlanan yeni bir analiz, Ukrayna’ya yönelik uluslararası yeniden imar fonlarının yolsuzluk fırsatlarını artırabileceğini ortaya koydu.
Ukraynalı hükümet yetkilileri, ülkeye giren devasa fon akışının suistimallere kapı aralayabileceğini ABD’li denetçilere kabul etti.
GAO, yayımladığı bulgularda, Ukrayna hükümeti, sivil toplum kuruluşları ve bağışçı yetkililerinin, artan tedarik süreçleri ve diğer fırsatlar nedeniyle ülkeye giren fonların yasa dışı faaliyetleri körükleyebileceğini kendilerine ilettiğini bildirdi.
Rapor, ABD’nin 2022’den 2024’e kadar olan yardım planlamasını değerlendirirken Ukrayna’nın kamu maliyesi yönetimindeki sistemsel zafiyetlere dikkat çekti.
Ukrayna Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Bürosu (NABU) yetkilileri, tedarik süreçlerinde potansiyel “fiyat şişirme” riskine karşı uyarılarda bulundu.
Transparency International Ukrayna ise Prozorro elektronik platformundaki şeffaflık önlemlerinin yeterli olmadığını vurguladı.
Kurum, sözleşme fiyatlarının genellikle nihai olmadığını ve bu durumun kötüye kullanım için büyük boşluklar bıraktığını belirtti.
Devlet Denetim Servisi, acil durum gerekliliği gerekçesiyle sıkıyönetim altında meşrulaştırılan ve rekabete kapalı olan “ihalesiz sözleşmelere” giderek daha fazla güvenilmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi.
GAO, bu tür acil durum kriterlerinin zamanla genişlediğini ve suistimal için daha geniş bir alan yarattığını kaydetti.
Ukrayna’nın birincil yolsuzlukla mücadele müfettişleri başka zorluklarla da karşı karşıya bulunuyor. NABU, Ukrayna Güvenlik Servisi’ne (SBU) mahsus bir yetki olan bağımsız telefon dinleme kabiliyetine sahip olmamasının soruşturmaları yavaşlattığını ve hassas istihbaratın inceleme altındaki şahıslara sızdırılması riskini doğurduğunu GAO’ya iletti.
Rapora göre çözülemeyen bu yolsuzluk riskleri, ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Ukrayna’daki yardımının etkinliğini ve gerçek maliyetini belirlemesi konusunda süregelen zorluklar yaratıyor.
GAO’nun ABD Dışişleri Bakanlığı verilerine dayandırdığı bilgiye göre ABD, 2022’den 2024’e kadar Ukrayna’nın yeniden imar çabaları için 56 milyar dolardan fazla kaynak ayırdı.
Toplam bağışçı taahhütleri ise hibe ve kredilerle birlikte 130 milyar doları aştı.
UKRAYNA’DA YOLSUZLUK OPERASYONLARI
Öte yandan NABU, 10 Kasım’da duyurduğu büyük çaplı yolsuzluk operasyonunu sürdürüyor.
Müfettişler, yabancı para dolu çantaların görüntülerini yayımladı ve eski Enerji Bakanı German Galuşçenko’nun evi ile devlet nükleer enerji işletmecisi Energoatom’un genel merkezi dahil olmak üzere birçok noktada arama yapıldığını teyit etti.
Ukraynalı milletvekili Yaroslav Jeleznyak, NABU’nun Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’e yakınlığıyla bilinen iş insanı Timur Mindiç’in konutunda da arama yaptığını bildirdi.
Jeleznyak, Mindiç’in baskınlar gerçekleşmeden önce ülkeden ayrıldığının anlaşıldığını kaydetti.
Hükümet bu gelişmelerden birkaç gün sonra Galuşçenko’yu görevden aldı. Başbakan Yuliya Sviridenko, olağanüstü toplanan bakanlar kurulunun Bakan Yardımcısı Lyudmila Suhak’ı vekaleten adalet bakanı olarak atadığını duyurdu.
Skandal, NABU’nun Energoatom’u içeren 100 milyon dolarlık bir rüşvet şemasını detaylandırmasıyla derinleşti.
İddiaya göre tedarikçiler, ödemelerin yapılmasını sağlamak karşılığında yüzde 10 ila 15 oranında komisyon ödemeye zorlandı.
Ukrayna medyası bu şemayı, Polonya üzerinden Ukrayna’dan kaçtığı ve ardından “İsrail’e” geçtiği bildirilen Mindiç ile ilişkilendirdi.