Gaziantep'in Şehitkamil ilçesindeki Pamukkale Sitesi B Blok'un, 6 Şubat depremlerinde ağır hasar görerek idare tarafından yıkılması nedeniyle; bina sakini, konut ve eşya zararları ile manevi tazminat talebiyle dava açtı. Depremzedenin avukatı Mehmet Aykut Başderici, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, AFAD ve ilgili belediyelerden tazminat istedi.
Gaziantep 2. İdare Mahkemesi'nde görülen davada karar çıktı. Mahkeme, davayı kısmen kabul ederek, davacının 242.655,00 lira maddi tazminat isteminin kabulüne, 200.000 lira manevi tazminat isteminin 50.000 liralık kısmının kabulüne, 150.000 liralık kısmın reddine karar verdi.
İdare Mahkemesi, 116.474 lira maddi ve 24.000 lira manevi tazminatın davalı Şehitkamil Belediye Başkanlığı tarafından 14 Nisan 2023 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle davacıya ödenmesine, 77.649 lira maddi ve 16.000 lira manevi tazminatın davalı Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 26 Nisan 2023 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine, 29.118 lira maddi ve 6.000 lira manevi tazminatın davalı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 14 Nisan 2023 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle davacıya ödenmesine, 19.412 lira maddi ve 4.000 lira manevi tazminatın davalı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından 27 Nisan 2023 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine hükmetti.
BAKANLIK: SORUMLULUĞUMUZ YOK
Davalı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, sunduğu savunmada, "imar planlaması ve uygulaması yönünden herhangi bir sorumluluklarının bulunmadığını, yapı ruhsatlandırma ve inşa sürecinde idarelerinin bir sorumluluğu olmadığını" ileri sürdü. Ayrıca, "4708 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 1 Ocak 2011 tarihinden önce yapılan yapılar için Bakanlığın herhangi bir görev ve yetkisinin bulunmadığı" iddia edilerek, davanın reddi istendi.
AFAD: AFETZEDELERE GEREKLİ TÜM YARDIMLAR YAPILDI
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) da savunmasında; "usulen idarelerine husumet yöneltilemeyeceğini, esas bakımından depremin meydana geldiği ilk andan itibaren gerekli koordinasyonun sağlandığını, ulusal ve uluslararası arama-kurtarma ve yardım ekiplerinin bölgeye ulaşmasının temin edildiğini, ilgili kurumlarla iletişim halinde afet risk yönetimi ve zararın azaltılması konusunda idarelerine düşen görevlerin eksiksiz yerine getirildiğini" belirtti.
AFAD, dava konusu zarar ile idarelerinin herhangi bir eylem veya işlemi arasında illiyet bağı bulunmadığını, yapı sürecinde yetki ve sorumluluklarının olmadığını, deprem nedeniyle afetzedelere gerekli yardımların yapıldığını belirterek, kusur bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddini istedi.
DEPREM MÜCBİR SEBEP SAVUNMASI
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığı ise usul yönünden adli yardım talebinin reddedilmesi ve belirsiz alacak davası açılamayacağını ileri sürdü. Esasa ilişkin savunmada ise depremin mücbir sebep olduğunu belirten idare, belediyelerin yapı ve iskan ruhsatlarındaki denetim yetkisinin şekli nitelikte olduğunu, yapı denetim firmalarının denetiminin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na ait olduğunu vurguladı.
Belediye; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın, imar mevzuatına aykırı ve depreme dayanıksız yapılar ile bu alanların dönüşümünü yapma ve yaptırma yetkisine sahip olduğunu belirtti. İmar affı ya da yapı kayıt belgesi bulunan yapılarda sorumluluğun taşınmaz sahibine ait olduğu ifade edildi. Meydana gelen zararın; müteahhit, yapı denetim firması, fenni mesul, yapı sahipleri veya üçüncü kişilerin kusurlarından kaynaklanmış olabileceği belirtilerek, belediyenin kusur ve sorumluluğu bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi istendi.
Şehitkamil Belediye Başkanlığı, 6 Şubat depremlerinin mücbir sebep olduğunu, bu nedenle idare ile meydana gelen zarar arasında nedensellik bağı bulunmadığını savundu. Belediye, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 28. maddesi uyarınca yapının fenni sorumluluğunun mimar ve mühendislere ait olduğunu, yapının mevzuata ve ruhsata uygunluğunu denetleme yükümlülüğünün bu kişilerde bulunduğunu belirterek, meydana gelen zarardan yapı müteahhidi ile teknik uygulama sorumlusunun sorumlu olduğunu, belediyeye atfedilebilecek bir kusur bulunmadığını savundu ve davanın reddini talep etti.
"DAVALI İDARELERİN KUSUR ORANLARI NİSPETİNDE ÖDENMESİ SONUCUNA VARILMIŞTIR"
Gaziantep 2. İdare Mahkemesi'nin kararında, davacıya ait yapının ağır hasar görmesi ve yıkılması nedeniyle meydana gelen zararda, ilgili mevzuat hükümleri ile bilirkişi raporunda yer verilen tespitler çerçevesinde, davalı idarelerin planlama, yapılaşma koşullarını belirleme, ruhsatlandırma, denetim, deprem öncesi süreçte hazırlık hususlarında kusurlarının bulunduğu anlaşıldığından dava konusu taşınmaz için yıpranma payı düşülerek yüzde 20 oranında kaçınılmazlık indirimi uygulanmak suretiyle ortaya çıkan yeniden yapım bedeline ilişkin toplam zararı olan 185.640 liranın davalı idarelerin kusur oranları nispetinde ödenmesi gerektiği sonucuna varıldığı bildirildi.
BELEDİYELERİN "MÜCBİR SEBEP" SAVUNMASINA YANIT
Zarar gören ilgilinin zararının varlığını ve gerçekleşmiş veya gerçekleşeceğinin kesin olduğunu kanıtlaması durumunda, idarenin kendi eylem ve işleminden doğan bu zararı karşılaması gerektiği vurgulanan kararda, ancak ortada tazmini gereken zararın bulunmaması, zararın, zarar gören kişinin veya üçüncü kişinin eyleminden doğması, zararın mücbir sebeplerden kaynaklanması gibi durumlarda, idarenin tazmin yükümlülüğünden söz edilemeyeceği belirtildi. Kararda, ancak deprem kuşağında yer alan bölgede, deprem gerçeğinin bir veri alınması suretiyle yerleşmelerle ilgili alanların belirlenmesi, bu alanlardaki yapılaşmaya ilişkin kararların alınması, uygulanması ve denetlenmesiyle ilgili idari faaliyetlerin bütünündeki olumsuzluklardan oluşan idarenin "olumsuz eyleminin" bulunması durumunda, depremin "mücbir sebep" olarak değerlendirilerek zararla illiyet bağını kestiğini kabule olanak bulunmadığı vurgulandı.
"ZARARLARIN EN AZA İNDİRİLMESİ İÇİN ÖNCEDEN ÖNLEM ALINABİLİR"
Mahkemenin kararında, şunlar kaydedildi:
"Bilindiği gibi, ülkemiz, jeolojik ve topoğrafik yapısı nedeniyle büyük can ve mal kayıplarına yol açan deprem felaketleriyle sık sık karşılaşan ülkelerin başında gelmektedir. Afetlerin önlenmesi ve zararların azaltılması amacıyla alınması gereken tedbirleri araştırmak, bu konudaki temel hedef ve politikaları belirlemek, ülke içindeki bilimsel, teknik ve idari çalışmaları koordine etmek, ortak sonuçları tüzük, yönetmelik, talimat ve eğitim yoluyla uygulamaya aktarmak ve denetlemek, afet zararlarının azaltılması amacıyla ulusal ve uluslararası işbirliği, proje ve programları oluşturmak, elde edilen sonuçları uygulamaya aktarmak, afete uğramış ve uğrayabilecek bölgeler ile yapı veya ikamet için yasaklanmış afet bölgelerini tespit ve ilan etmek, afet bölgelerinde yapılacak yapılarla ilgili kuralları, yapı tekniklerini ve projelendirme esaslarını tespit etmek, depremleri ve etkilerini incelemek, elde edilen sonuçlara göre deprem katalogları ve ülkenin deprem haritalarını hazırlamak ve geliştirmek ve depremlerden dolayı hasar görmüş yapıların takviye ve onarım yöntemleriyle ilgili çalışmalar yapmak devletin görev, yetki ve sorumlulukları arasında bulunmaktadır.
Deprem olgusunun, doğal bir olay olarak ortaya çıkmasının yanında, idarece gerçekleştirilecek uygulamalarla doğabilecek zararların önlenmesi, hatta ortadan kaldırılması mümkündür. Başka bir anlatımla, depremin nerede, ne zaman ve hangi büyüklükte olacağı öngörülememekle birlikte, depremin yaratacağı olumsuz sonuçların öngörülebilir olduğu ve oluşacak zararların en aza indirilmesi için önceden önlem alınabileceği açıktır."